Kemoterapinin Uzun Vadeli 11 Yan Etkisi
Kemoterapi gibi kanser tedavileri beraberinde çeşitli yan etkiler getirebilir. Hastalarımızı saç dökülmesi ve yorgunluk gibi kısa süreli yan etkiler için hazırlıyoruz ve çeşitli önlemler ile bunları yönetiyoruz, ancak uzun vadeli yan etkiler de gelişebilir.
Kemoterapinin uzun vadeli yan etkileri, tedaviden aylar ya da yıllar sonra meydana gelebilir. Geç gelen yan etkiler olarak da tanımlanan bu etkiler, kişiye ve tedaviye bağlı olarak çeşitlilik gösterebilmektedir. Uzun vadeli yan etkilerin ne zaman görüleceği ya da geçeceğine dair kesin bir zaman çizelgesi yoktur ve meydana geldiklerinde her zaman tamamen giderilemeyebilir. Sizi takip eden onkoloğunuzla ve onun diğer uzmanlarla bu süreci birlikte yürütmek, yönetilmesi mümkün olan bu yan etkilerin çoğu için yardımcı olacaktır. Bu durumda uzun vadeli yan etkilerin farkında olmak, yan etkileri yönetmenin ilk ve en önemli adımıdır.
Kemoterapinin Uzun Vadeli Yan Etkileri Nelerdir?
Kemik ile İlgili Yan Etkiler
Kemoterapi ilaçları, kemiklerin incelmesi olarak tanımlanan osteoporoz (kemik erimesi) dahil olmak üzere kemik ile ilgili rahatsızlıklara sebep olabilir.
Kemoterapi, kanserli hücreleri hedeflemenin yanı sıra kemik ve kemik iliğindeki gibi normal sağlıklı hücreleri de etkiler. Bu, kemik erimesini hızlandırarak kemik kırılmalarına yol açabilir. Kemoterapi diyet sorunlarına neden olmanın yanı sıra, kişinin D vitamini eksikliğinden kaynaklanan kemik sorunları yaşamasına da sebep olabilir.
Hormon tedavileri gibi diğer tedaviler de kemikleri ve kemik yoğunluğunu etkileyebilir. Eğer kişi kanser tedavisinin bir parçası olarak hormon tedavisine ihtiyaç duymaktaysa, kemik yoğunluğunda değişiklikler yaşayabilir.
Uzmanlar, tedaviye başlamadan önce temel bir kemik yoğunluğu ölçümü (DEXA testi) yapılmasını önerebilir. Bu, tedavi etkilerini belirlemelerine ve daha yüksek kemik kaybı riski taşıyanlar için önlem ve ikincil tedaviler önermelerine yardımcı olabilir.
Kalp ile İlgili Yan Etkiler
Kemoterapi, bazı insanlar için kalpte geç yan etkilere sebep olabilir;
- Düzensiz kalp atışı veya aritmi
- Kalp hastalığı
- Yüksek tansiyon
- Konjestif kalp yetmezliği
- Valvüler kalp hastalığı
- Felç
2017 yılında yapılan bir araştırma, kardiyovasküler (kalp ve damar) komplikasyonları gibi bazı yan etkilerin kanser tedavisinden 20 yıl sonrasına kadar ortaya çıkmayabileceğini belirtmektedir. Kişinin, örneğin akciğer kanseri için göğüs bölgesine radyasyon tedavisi gibi o bölgede başka bir tedaviye ihtiyacı varsa, kalple ilgili yan etkiler daha belirgin olabilir.
Akciğer ile İlgili Yan Etkiler
Kemoterapi, akciğerde bazı yan etkilere sebep olabilir;
- Azalan akciğer kapasitesi
- Pulmoner fibroz adı verilen skar (yara) dokusunda bir artış
- Akciğerlerde iltihaplanma (nefes almada zorluk veya nefes darlığı)
Akciğere problemleri, spesifik ilaçlarla veya akciğer kanseri için verilen göğüs radyoterapisi gibi tedavinin akciğer bölgesini hedef aldığı durumlarda daha olası olabilir. Akciğere bağlı başka rahatsızlık riski yüksek olan herkesin, kanser için uygulanacak tedavi seçeneklerini bir uzman ile görüşmelidir.
Bilişsel Problemler
Bazen kemo-beyin olarak bilinen bir grup bilişsel sıkıntı, bazı insanlarda kemoterapinin geç yan etkisi olarak meydana gelebilmektedir. Bilişsel sorunlar, hafıza, konsantrasyon veya odaklanma ile ilgili problemleri içerebilir. Örneğin; kişi anahtarlarını kaybedebilir ve çoklu görev becerisi veya dikkat gerektiren günlük aktiviteleri yapmakta zorluk çekebilir.
Beyin tümörleri için radyasyon tedavisi gibi diğer tedaviler de benzer bilişsel problemlere neden olabilir. Bilişsel belirtilerin kişiyi nasıl etkilediğinin farkında olmak, onları bu sorunları çözmek için yol bulmaya yardımcı olabilir.
Ruh Sağlığı ile İlgili Yan Etkiler
Anksiyete, depresyon ve beden imgesi gibi ruh sağlığı ile ilgili sıkıntılar kanserden kurtulan kişilerde yaygın olarak görülmektedir. 2018’de yayımlanan bir araştırma, kanser hastalarının %20’sinin, genel toplumdan dört kat daha yaygın olarak depresyon yaşadığını belirtmektedir. Uzun vadeli mental sağlık koşullarıyla uğraşmak zor olabilir. Ancak ruh sağlığı ve uzmanı bir kişi ile iş birliği içinde olmak, kişinin durumu yönetebilmesi için yollar bulmasına yardımcı olabilir.
Saç Dökülmesi
Saç dökülmesi, kemoterapinin yaygın olarak görülen yan etkisidir. 2017 yılında yapılan bir araştırma, kemoterapi alan kişilerin yaklaşık %65’inin saç dökülmesi yaşadığını belirtmektedir. Bu yüzde, ilaca bağlı olarak da artış gösterebilmektedir.
Kişi, tedavi sırasında saçlarının bir kısmını veya tamamını kaybedebilir. Saçlar, genellikle tedavi tamamladıktan sonra tekrar büyümeye başlar. Ancak bazı insanlarda saçların yeniden büyümesi, farklı bir dokuya sahip olabilir ve farklı şekillerde veya farklı bir renkte uzama olabilir. Saç dökülmesi genellikle zamanla düzelmektedir. Nadir durumlarda, örneğin kişinin uzun süre yoğun kemoterapi alması gerektiğinde saç dökülmesi kalıcı olabilir.
- İlgili konu: Kemoterapiye bağlı saç dökülmesi önlenebilir: Dignicap isimli saçlı deriyi soğutma sistemi FDA onayı aldı
Yorgunluk
Yorgunluk, kemoterapi tedavisi ile ortaya çıkar, ancak tedaviden sonra da kişi hala kendini yorgun hissedebilir. Kemoterapiden sonra uzun vadeli yorgunluk devam ediyor ise kişi, belirtileri yönetebilmesi ve olası nedenlerin anlaşılabilmesi için bir uzmana başvurmalıdır.
- İlgili konu: Halsizlik ve yorgunluk kanserin ilk belirtisi olabilir mi?
Endokrin Sistem ile İlgili Belirtiler
Endokrin (hormonal) sistemi etkileyen kanser tedavileri, kişinin aşağıdaki gibi menopoz belirtileri göstermesine sebep olabilir;
- Cinsel istekte değişiklikler
- Mesane kontrolü ile ilgili sorunlar
- Daha seyrek adet dönemi
Bu belirtiler kanser tedavisinden sonra kaybolabilir. Yaşı daha genç olan kadınlarda adet dönemlerindeki değişiklikler zamanla düzelebilir. Ancak diğerleri için menopoz kalıcı olabilir.
Erkekler ayrıca prostat veya testis kanseri tedavilerinden ve tiroidi etkileyen tedavilerden kaynaklanan menopoza benzer semptomlar yaşayabilir; cinsel istek kaybı, erektil disfonksiyon ve sıcak basması gibi.
- İlgili konu: Kanserde cinsellik ve cinsel yaşam
Kısırlık
Kısırlık, kemoterapi alan bazı kişiler için risk olabilir. Bu kişiler kemoterapi öncesi bir onkoloğu ile görüşmelidir. Kişiler gelecekte çocuk sahibi olmayı planlıyorsa, bazı prosedürler bunu mümkün kılabilir. Canlı embriyoların veya spermlerin saklanması gibi yöntemler, insanların kısır olsalar bile çocuk sahibi olmalarına izin verebilmektedir.
- İlgili konu: Kanseri atlatmış kadınların gebelik şansı daha düşük – fakat doğurganlık oranları %75’e kadar artırılabilir
Sinir Hasarı
Sinir hasarı veya periferik nöropati, çeşitli kanser türleri ve tedavileri ile bazı kemoterapilerin (özellikle taksan grubu) potansiyel bir yan etkisidir. Sinirleri etkileyen diğer kronik durumlar gibi diğer durumlar periferik nöropatiyi daha olası hale getirebilir. Sinirleri etkileyen kronik durumlara sahip olmak gibi diğer durumlar periferik nöropatiyi daha olası hale getirebilir. Bu durum için diğer risk faktörleri ise diyet ve kemoterapi ilacının türü olabilir. Sinir hasarı zamanla iyileşebilir fakat bazı kişilerde kalıcı da olabilmektedir.
- İlgili konu: Kemoterapi yan etkisi olarak görülebilen el ve ayak uçlarındaki sinir hasarını azalttığı kanıtlanan bir ilaç: duloksetin
Diş ile İlgili Sıkıntılar
Kemoterapi, diş minesini veya oluşumunu etkileyebilmektedir. Bunun uzun vadeli yan etkileri, dişler arası boşluklar ve hassasiyet gibi sorunların riskini artırabilir. Başka kanser tedavileri de diş etlerini etkileyebilir veya tükürük üretimini azaltabilir.
Baş ve boyun kanseri tedavisi gören kişilerde diş problemlerinin görülmesi daha olasıdır. Düzenli olarak diş hekimine gözükmek, sorunlu kısımların belirlenmesine ve tedavi edilmesine yardımcı olabilir. Bazı topikal kremler ve diş macunları da diş hassasiyetine karşı faydalı olabilir.
- İlgili konu: Kanser ve diş tedavisi! Kemik koruyucu ilaç kullananlar nelere dikkat etmeli?
Kemoterapiye Bağlı Yan Etkiler Ne Kadar Sürer?
Kemoterapinin yan etkileri hakkında net bir zaman çizelgesi yoktur. Kemoterapi, herkesi farklı şekilde etkilemektedir. Yan etkiler tedavi sırasında ortaya çıkabilir ve tedavi bittikten sonra uzun süre kalabilir. Bazı durumlarda, uzun vadeli kemoterapi yan etkileri, tedaviden aylar veya yıllar sonrasına kadar da ortaya çıkmayabilir. Bazı kemoterapi komplikasyonları kalıcı olabilirken, bazıları zamanla azalabilir.
Uzun Vadeli Yan Etkileri Önlemek Mümkün Mü?
Kemoterapinin uzun vadeli yan etkilerini önlemek her zaman mümkün değildir. Tedavinin herhangi bir bireyi nasıl etkileyeceğini kesin olarak söylemenin bir yolu yoktur. Bu durumda atılabilecek ilk adım, uzmanlar ile hastaların en uygun ilaç ve tedavi seçeneklerine bağlı olarak gelişebilecek uzun vadeli etkilerin veya kalıcı sorunlar ile ilgili görüşmeleridir.
Kemoterapi, çeşitli kanser türlerinin tedavisine yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte kemoterapi ilaçları çeşitli yan etkilere neden olabilmektedir. Bazı yan etiler, tedavi bittikten sonra ortaya çıkabilir ve uzun sürebilir. Bazı yan etkiler de tedavi bittikten çok sonra ortaya çıkabilir. Bazı belirtiler zamanla azalabilir ve uzmanlar yan etkilerin yönetilmesine yardımcı olabilirler. Bazı sorunlar ise kalıcı olabilir.
:
- Bets10 Transfercard Nedir
- Bets10 Web Giriş
- 143 Bets10
- Bets10 Orjinal Site
- 386 Bets10
- Bets10 Giriş Yeni